La Gasconha contra las metropòlis : ua guerra indefinida e inevitable ?

Dempuix quaucas annadas que s’es espandit lo sentiment d’ua oposicion franca e totala enter los interes de las metropòlis (a nòste, Bordèu e Tolosa) e los pais gascons qui las entornejan o mielher dit las bordejan puix qu’aqueras metropòlis que son en bordura de la Gasconha (l’ua desgais dehens e l’auta justa dehòra).
E los arguments non hèn pas hrèita :
L’argent public qu’es concentra a las metropòlis (ancianament ditas d’ « equilibre » ! – quin paradòxe ! mentre que los servicis publics que s’apraubin cada còp mèi en los territòris ruraus e que las vilas petitas o mejanas qui vaden blasidas, dab ostaus barrats, lèu mièi arroinadas.
L’argent privat que las deserta tanben en cerca a revienuts mèi importants en l’economia - a beths còps la « navera economia » - de las vilassas.
E los joens que son tots o quasi tots atirats per las lutz de’ queras vilassas com cachòtas a la lutz de las lampas, un fenomena qui comença dab las estudis pòst bac, siin çò qui siin.
Ua excepcion de notar : los joens deu Vascoat qui sovent arrrenoncian justament a daubuas formacions perque mian a carreras professionaus benlèu interessantas mes qui non se poderen pas praticar en lo lor pais.
De mèi anar mèi las metropòlis que s’estenen xens cès ni pausa, que devòran l’espaci qui era rurau un còp era, puix mièi rurau mièi urban, rurban com es ditz adara e a la quita fin totalement banlieurizat dab còlas de veituras lèu au matin e au ser, au mièi d’embotelhatges sovent duraders.
Un element navèth que s’ajusta a totas aqueras realitats : la pujada deu pretz de l’energia e deus còsts deus transpòrts : los estatjants de las Metropòlis que pòden utilisar los transpòrts collectius pro nombros, mentre que los de las petitas vilas e deu monde rurau qu’an sovent detzeas de kimomètres a har cada jorn xens solucion de transpòrt en comun e lo coveituratge pro espandit, de segur, non sufeix pas a compensar la pujada deu pretz de l’essença.
Moralament tanben, psicologicament e meme politicament la diferencia, lo hossat enter la gent de las Metropòlis e los deus territòris qui las que s’alarga tanben.

Com e’s poderé doncas estancar aqueth esluenhament fatau ?

Ua de las claus, benlèu la mèi credera, au menx teoricament entà resòlver aquera crisi que poderé viéner de las regions mes las regionassas creadas per la lèi NOTRE que semblan concevudas com la zòna d’influença de las Metropòlis, qu’eston creadas adarron d’era, com per azard lo nombre de las regions qu’esto (en 2014) redusit au nombre de las metropòlis, un senhau clar … : a nòste la NA qu’es com la « zòne de chalandise », de reclutament, etc… de la metropòli bordalesa e la en Occitania dab Tolosa qu’es parier. E saberan las autoritats regionaus desseparar los interes de las regions deus de las Metropòlis ? Se n’ic hen pas e deixan las zònas semi-ruraus s’en.honsar ens la quasi desesperacion, qu’auran lo risc d’ua navera epidemia de giletjaunia o… d’ua reprisa en mans par l’Estat dens un hòrt retorn deu centralisme estatic ! Enquera menx que las regions, l’Estat non pòt pas correr lo risc d’ua crisi maja e d’un gran incendi politicò-sociau quan lo front de las banlegas miaçadas per l’islamisme presenta d‘autas zònas de gran perilh per la patz publica.

Un signe concret d’ua possible presa de conciencia per las regions : la concurrencia - tà non pas diser lo « bras de fer » en francès - adarron de la futura institucion de France Travail qui deu vàder l’an que ven e actuar au dessus de totas las institucions publicas qui son supausadas de promòver l’emplec ; l’Estat que la vòu controllar mes las granas regions qu’ic volen empachar, que ven un estatut regionalizat e que ‘s descobren alavetz un interes naveth per los tema de l’emplec e deu caumatge dens tots los lors territòris. Que veiram la seguida… se las arregionassas e son capables de seguir las realitats deus terrencs locaus, qu’en podem dobtar un chic...