Non volevi pas deixar passar lo detzau anniversari de la mort deu Manciet, qui quitèt aqueste monde a la debuta de l’estiu de 2005, xens lo mendre articlet a la sua memòria. Non sèi pas se los jornaus « occitans » e la quite revista « OC » qui gabidèt durant tant d’annadas qu’u dediquén o non los articles que la comemoracion s’amerita. Per aquò que deixi aqueras linhas abans que l’annada non s’acabi.

Qu’eram numeros los qui aurem desirat que lo noste escrivan lanusquet agosse recebut lo premi Nobel de literatura, ua ambicion dont mantuns parlavan coma hasedèra en las annadas 1980/90. Benlèu que pensavam lo premi qu’auré podut preservar la sua memòria, passi çò qui passi dab l’aviener de la nòsta lenga e deu nòste pais.
Mes quina lenga e quin pais, de hèit ? Lo Manciet que’s deixava aperar « escrivan occitan » e a bèths còps, com entà har plaser aus qui l’entervistavan, utilisava eth medix aqueth nom mes que’s pòt diser, a maugrat deu son ròtle eminent de guardian de las letras d’òc hens la vielha e prestigiosa revista « OC »*, qu’era indiferent a las denominacions, occitanò-indiferent s’es pòt escriver dab quauqua anticipacion. Mes atencion, benlèu gascò-indiferent tabé !
De lengas e pòbles, non retienava pas sonque çò qui tocava au son micrò-pòble lanusquet : d’aquèths caitius atlantics de d’auts còps,aflaquits per las frebes e lo mau-minjar durant segles, qu’en hasò gigants au medix nivèu que los gigants universaus, en bèth passar per dessus de la Mediterranea qui non considerava pas com sua. Ua contradicccion benlèu per aquèth coneixedor excepcionau de las letras latinas (e tabé grècas a un mendre nivèu) mès poetas com aquèth e’s poden permeter contradiccions proibidas a nosautes, simples mortaus !

Que dobti lo solitari de la Lana qu’agi deixat erèters.
Influença, ò bé de vrai : après eth non se pòt pas mèi escriver coma abans en gascon. Non sèi pas s’es pòt assolidar que lo mòtle s’agi romput per tostems - « per totjamèi » qu’auré dit Manciet dab lo jòc de paraulas enter tostems e jamèi qui lo dialecte lanusquet aima tant.
Qu’avevi d’alhors l’intuicion que la transmission non l’interessava pas tròp, eth qui enviava aus sons mainats au Sacrat Còr de Tours per lo lor ensenhament segondari, hòrt luenh de las suas terras. E totun quan detectava l’amor de las letras d’òc en un joen, que podeva passar temps tà l’encoratjar e li donar leçons ; que’m brembi enquera, quan joen estudiant, m’imaginavi un aviener d’aquèth costat, que passèt òras entà melhorar ua xetre arrevirada mia de l’aleman au gascon, qui passèt un jorn en la revista « OC » : qu’era deu Manciet mes que de jo, qu’ac devi reconneixer mes la leçon n’estò pas completament perduda a maugrat qu’agi totaument deixat alavetz de ‘m veder un aviéner literari gascon !

Qu’es benlèu viengut lo moment d’arrecomendar la lectura de la suas òbras a ua generacion navèra.
Que’s pòt que las receben d’un biaix novèth tabé xens esposar las causidas deus lors ainats.
Au recuelh d’Accidents o au quite Enterrament a Sabres, a la triologia deu Gojat de noveme ** - entà parlar solament de la sua òbra en gascon - , qui sab se non van pas preferir òbras mes bracas com Per el Yiyo on lo Manciet qu’amuixèt lo son estacament aus jòcs dangeirós de l’òmi dab lo monde de las vacas o lo son recuelh de novelas tan incisivas deus « Casaus perduts » ? Mes lo Manciet que con·hessó un bèth jorn eth medix que n’aimava pas la sua trilogia tan celebrada e qu’u preferiva Elena, alavetz menx considerat …***
Lo camin qu’es dubert.

* de notar qu’OC qu’arcuelhèt (e continua d’ac har ?) articles deu monde d’òc sancer, catalan inclus .
** lo Gojat de noveme, La pluja, Lo camin de terra (los dus darrèrs qu’apareixen enquera hens la liste deus libes disponibles ençò de las edicions Per Noste, mentre que lo permer n’i apareix pas.
*** Entervista dab Marc Blanchet, Le Matricule des Anges mars-avril 1997, botat en linha per las edicions L’Escampette en 2006.