La parabòla "Lo hilh prodigue"

Parabòla deu hilh prodigue dens mon paròlis garonés deu bòrn de Sent-Macari. [Gaby]

1. Un òme avèva sonque dus hilhs. Lo mèi june dishut (ou : dissut) a son pair : "Quò’s temps qu’èsti mon mèste e qu’augi sòus. Fau que pusqui me’n anar e que vegi peís. Partatjatz vòste bien e balhatz-me çò que divi auger." "Ò, mon hilh, ce dishut lo pair, coma vòs. Ès un meishant e seràs punit." Pui, obrent una tireta, partatgèt son bien e ne’n hasut (ou : hit) duas parts.

2. Chic de jorns après, lo meishant hilh se’n angut deu vilatge en hasent lo gloriós e shens díser adiu a digun. Traversèt fòrt de lanas, bòis e ribèiras, e arribèt dens una granda vila, on despensèt tots sons sòus. Au cap de quauques mes, li falut vénder sas pelhas en d’una vielha hemna (fr : fama) e se logar coma vailet : l’envièren aus camps per gardar los ases e los beus.

3. Lavetz, estut fòrt malurós. N’aujut pas mèi de lèit per dromir la nuit, ni mèi nat huc per se cauhar quand hasèva fred. Avèva a còps tant hame que s’auré bien minjat aqueras hulhas de caulet e aqueths fruits porrits que minjan los pòrcs ; mès digun li balhèva [pas] ren.

4. Un desser, lo vente voit, se dishèt tombar sus un selòt (ou : soquet), gueitant per la finèstra (ou : frièsta) los ausèths que volèvan leugèirament. Apui vit paréisher la lu[n]a e las estelas, e se dishut en plorant : "Labàs, l’ostau de mon pair es plen de vailets qu’an pan e vin, eus e hormatge, coma ne’n vòlen. Pendent ’queth temps, jo, me mòri de hame (ou : d’hame) ací.

5. E ben, vau me levar, me’n ang’rèi trobar lo pair e li dirèi : "Hiri un pecat quòra voluri vos dishar. Aujuri grand tòrt, e fau que me puníssitz, qu’ec sabi. M’apèritz pas mèi vòste hilh, treitatz-me coma lo darrèir de vòstes vailets. Esturi copable, mès perissèvi lunh (ou : lònh) de vos." "

6. Lo pair èra dens son casau e acabèva d’arrosar sas flors ; vesitèva los pomèirs e los rasims. Quòra vit venir suu camin son hilh tot caperat de susor e de prova (fr : possièra), rossegant la cama, tot escàs s’ec podèva créser
Se demandèt se falèva (ou : faliva) que lo punissi o que li perdonèssi. A la fin, damb los plors dens los ulhs, tendent los braç, se gitèt a son còth e lo potonegèt.

7. Apui hit sheitar son hilh ; aperèt sas gents e los vesins : "Vòli l’aimar coma avant, lo praube dròlle, ce dishut tanlèu qu’esturen amassats. Es estat prampó punit : que digun li repròishi ren, adara. Venetz lo véser ; portatz-li viste una bròia vèsta, botatz-li un anèth au dit e novèras cauçuras aus pès. Poiratz tanben gahar fesans, guits, e menar un vetèth tuadèir ; vam béver, minjar amassa e hèser una granda hèsta."

8. Los vailets aubeíren au mèste e botèren un bròi tavalhon sus la taula. Au mème moment, lo hilh ainat se’n tornèva de la caça damb sons cans : "Qu’es aqueth barsalh ? s’escridèt en sacrant. Cresi que càntatz ací ; n’es pas tròp lèu que torni. Ètz pèc, mon pair ?"

9. "Non, mon hilh, n’ec sui pas, ce respondut lo vielh. Se hèsi aquò, quò’s perçò que sui tot joiós. Càntam e som urós, perçò qu’am de qué. Qu’ec vòlis o non, fadrà que cantis tu tanben e que te rejoíssis damb nosauts, perçò que ton frair qu’èra mòrt es reviscolat. Quò’s coma se venèva de nèisher ; gèir èra perdut, anuit l’am retrobat."