Viurà au mèi prihont de l’istòria de Belin-Beliet, una vilòta qu’a tant perdut gir, quora Eliette Dupouy se’n es anada. Memòria d’un temp passat, eternala nostalgica de la via d’autes còps, la hilha deu país s’es botat un darrèir còp lo berret. S’es arrusplada sus la sèra de sa fidèla companha de bicicleta, pedala que pedaleràs s’es engulhat los quilomètres per se’n anar contar sons polits contes enlòc mèi. A 86 ans, la passaira de memòria dixa au darrèir una familha admirativa de son viscut, un eretatge culturau impressionant e una tralha immortala dens lo passat de nòsta vilòta.

Lo long de la ruva de l’estadi, darrèir lo tenís, l’ostalet aus contra-vents blus es lo hoguèir d’Eliette e Alfred Dupouy. Entre les parets, devisèvam en patoàs, coma ec aimèva tant la contaira. Dens la campanha de Beliet, Eliette èra la hilha deu leitèir Eloi Dubedat. Neixuda en junh de 1933, la goiata d’aqueth temp capsèva dejà l’Eliette coma la coneixèvam anuit. Curiosa coma una gata, admirativa de sons ainats, se plenhèva de la via deus gemaires, agolhèirs, esclopèirs e auts vielhs mesteirs dispareixuts : « Mon papé èra asoèir. Cantèva tendent en patoàs. » Les rigadas d’un serment qu’aurà pas jamèi traït, lo de contunhar a hèser víver son istòria. Augent hèit ses classas a l’escòla de Beliet, la juna Dubedat apren lo francés mès reneguerà pas jamèi sa lenga de neixença. Sus sons caièrs, una escritura calligrafica, singulièra, excepcionala, que litza capvath les linhas. De poèmas, de dessins, de temonhatges, aquò seràn los prumèirs brigalhs de ‘queths sovèners totjorn vius.

Dens son ostau, de gatges encarrassats mèi una decoracion vielhòta, lo còr de les Lanas de Gasconha. Cada gatge temonha d’un sovèner que la vielha dama i restaca una istoèra. Era que saunegèva d’estar infirmièra e que finalament trabalherà dens los bens, diurà gardar les vacas e portar la lèit a les familhas mèi praubas deu lòc. En ‘quera epòca vendrà la votz de l’istòria, la de « son país ». Aurà son certeficat d’estudis en 1947 e mariderà Alfred, un franc viton, en 1962. De ‘questa union neixeràn tres hilhs – Dominique, Edouard e Thérèse – e de rehilhs formats de tot pichòts avant a l’amor deu vilatge. De sons prumèirs tèxtes sus la granda burla de 1949 dinc anuit, hasut córrer la pluma a tengut per botar sus la hulha ses pus bròias rimas.

A l’atge de 64 ans, publiquèt sons escriuts dens un reculh. Lo prumèir d’una crana seria de oèit libres que li aufriràn una bròia carrièra regionala. D’una votz doça demb l’accent gascon, sabèva cantar perfèitament los cants aublidats a la glòria de la via paisana. Se gravèva los sovèners dens de caièrs, piquèva los artigles de pressa e se harguèva pauc a pauc una memòria solida. Generosa demb los que vingúren a son per apréner, cantèva a tot invèrs, transmetèva de tenelha lo passat capvath ses preciosas anecdòtas : « Quora no’n anèvam au lavadeir, los Alemans tirèvan sus la taula per nos eixentar ».

Elieta s’apasturèva demb ço que l’environèva, e tots se norrissèva, d’era. Un personatge autentic, ta bon ad escotar e ta preciós a conéixer. Una enciclopedia que preservèva nòsta istòria per la tornar transcríver milhor. Una hemna inspiranta, calma, rixa de sons dísers. La jornada, èra tendent encoentada : « Qué vòs, les polas s’apastúran pas soletas, he ! » Cultivada, la passaira de memòria « n’aimèva pas lenge los meixants, los desaunèstes, los que vòlen lo mau. » Aquò’ra probable pr’aquò qu’èra tant viva e escarrebilhada e qu’aquò rejoïssèva lo monde. Era que se considerèva coma una estapa dens la transmission de l’Istòria mès qu’èra taplan bien mèi qu’aquò.

Dens son pilotàs de caièrs, Eliette a dixat son eretatge : « Me los torneràs, ne’n èi a braçats. » Elàs, aurén divut préner lo temp. En se morent còp sec, nos rapèla coma èra unica. Eliette se’n es anada mès sons escriuts damoreràn. Belin-Beliet vèn de pèrder una figura, la figura, l’anma de la comuna, la gaietat deu passat. Lo lavadeir de Lacòsta a tombat de plors a matin. La contaira gascona nos hèi vèner tristes anuit maugrat era. Belin-Beliet s’es perdut la votz...

D’après un tèxte en francés de Corentin Barsacq dens Le Belinétois 11/03/2020