Perque s’interessar aus jòcs taurins adara ?
Que’m sembla l’anniversari deu beth magazine La Cazérienne (30 ans d’existencia) celebrat per lo numéro de seteme de la revista qu’es ua bona ocasion de parlar d’aqueth art, d’aqueth espòrt, tan tipicament gascon.
E taben lo hèit que los jocs taurins : a nòste, la corsa landesa esencialament, que son adara hens ua situacion un chic malaisida a la crotzada deus camins, de camins despariers, mes totun ua situacion prometedèra :
Qui son aqueths camins tan despariers ?
– despuix pausa déjà, que’s dessinan dus camins enter « la cultura gascona o francò-gascona e la cultura ispanica .Qu’era notat hens un numéro de la Cazérienne (numérò 44 de l’estiu 1999, copiat hens lo numero aniversari de seteme darrer) : prenem per exemple lo nom generau deus actors umans de la corsa : « actor » (acteur) terme un chic mauclar,imprecis, (mes terme causit per l’Association des acteurs de la course landaise »),e cau diser aquò o « torerò »(la francisacion deu mot espanhòu) o « torère ? Mes perque parlar de taurs se s’ageix sustot de vacas ? Parier per ganaderò o ganadère o perqué pas eslhevaire (éleveur en francès), o benlèu vaquèr (qui sona benlèu mielher que lo francès « vacher »… ? Cuadrilla,quadrilha, o perque pas escabòt , qui sonaré mielher taben qu’ « équipe » un chic ordinari, banau en francès ? Qu’am a la quita fin,l’escalòt e lo devisaire , a bèths còps miaçat d’estar aperat « speaker » ! que s’enten aquò a beths còps ... Los noms gascons arreviscolats que poiren doncas auherir ua solucion a d’aquera question, non, au menx per lo vocabulari ?
Mes non i a pas sonque ua question de vocabulari o d’ambient ?
– adara, que’s perhila (que’s perceb) per la corsa landesa com ua esitacion, un trantalh : damorar sola, dab escartaires (o escarturs tà emplegar un francisme hòrt popularisat ) e sautaires ? O aubrir la pòrta a d’autes jòcs taurins on caben elements de la corrida espanhòla, portuguesa a beths còps e l’art sauvatge deus « recortadores « de taurs o de braus, recortadores recentament arribats com ac am notat en quauquas arenas de nòste, o taben s’aubrir aus espectacles mixtes dab cavaleria e vacas amassa com l’espectacle Toro Passion ? Lo problema que’s pausa sustot a las granas arenas qui cau arrentabilisar, mèi qu’a las petitas de campanha. De fèit aqueras granas arenas (Dacs,Lo Mont,Baiona) e quauques autas (Sostons ,….) entà arrentabilisar las installacions, qu’aubergan déjà tots aqueths diferents jòcs. De notar que la mieitat (24) de las 50 vilas francesas membres de l’Association des Villes taurines (sustot dedicadas a la corrida espanhòla) que son en Pais Gascons ; la question qu’es d’acceptar o non com un mixatge enter quauques uns d’aqueths jòcs :
– e especialament, enter jòcs dab sonque las vacas, las corsieras o tanben dab los taurs o los braus, los joens taurs .Enter tradicion e evolucion,que har ? N’es pas segur que la tradicion e sii la garantia de la perenitat hens ua societat cambiadissa mes l’evolucion tanpòc non dona pas la garantia de que’s poderen crear tipes d’espectacles duraders e en qui caben las qualitats natres amuixadas dinc adara preus escartaires e sautaires… E’m sembla la discutida non hèi pas sonque que començar…
E non i a pas d’autas dificultats, d’autes trabucs per la corsa adara ?
– a l’aviener mes a terme brèu, los actors de la corsa que’s tròban davant dus avieners economics : d’un costat l’ estatut economic d’adara emparat per la Federacion Francesa de la Corsa Landesa, un estatut pro protegit o ua evolucion benlèu dangeirosa que’s pòt dejà aubirar dab la question de las cotisacions deus actors a l’assegurança caumatge, a l’URSSAF. La decision anonciada de l’URSSAF d’acabar dab un forfèit pro adaptat taus espectacles de pretz baix coma es de regla adara ,s’es confirmada, que poderé tanben acabar dab las petitas arenas e benlèu quauques escabòts o eslhevatges chic rentables o qu’obligaré a augmentar los pretz deus tiquets d’entrada de 10 a 20% ,ua causa de non pas desitjar. Qu’aconselhi alavetz aus nòstes auditors de signar la peticion en linha entà que’s mantieni lo sistemi de uèi.
Une pétition pour sauver la course landaise
– mes pregonament, a terme mes esluenhat, la corsa que poderé estar tocada per l’aviener deus nòstes vilatges e de las nòstas vilas petitas i mejanas e l’evolucion de las nòstas societats. Ua rason de mèi entà seguir aqueth téma sociau, l’aviener de las nòstas collectivitats locaus , com ReGAsPros ensaja d’ac har.
