Èi trobat aquò sus un blòg : Eric Astié : a cada autor gascon, sa lengua gascona
Dens lo tren qui m’aviava de Marselha tà Tolosa que’m lejoi lo darrèr libe d’Eric Astié "Diari d’un Mes de Març".
Aqueth libe qu’ei, au paréisher, autobiografic. Que conda las debutas de l’autor coma professor d’espanhòu en país de Normandia.
Un libe plan escriut, leugèr, viu, de bon léger. Non procurarà pas au son autor lo prèmi Nobel de literatura, mès un libe nau en gascon, qu’ei tostemp ua hèsta, e "Diari d’un Mes de Març" qu’ei precisament aquò : un obratge hestiu.
Totun, non soi pas content.
Pr’amor, Eric Astiè, tà la soa pròsa, que s’a hargat ua lengua gascona personau sintetica, ua lengua de composicion, e que m’ac cau plan díser : bèras causidas deu gascon astierenc que’m tahurquejan drin.
Las fòrmas verbaus emplegadas per l’autor que son plan las deu gascoinés, que non las deu gascon vasadés qui auré d’èster la varietat emplegada tot dia per l’autor qui ensenha l’occitan a Langon.
D’òbras de bon léger en gascon vasadés o deu país de Bush, que i èm acostumats gràcias a las òbras de Claudi Bellòc, Eric Chaplain o Emilien Barreyre.
Astié no’us seguí pas, que hasó ua causida diferenta, s’a inventat un dialècte composicionau en lòc d’utilizar un gascon girondin.
Atau sia, dinca adara, nat problèma.
Totun, lo gascon emplegat per Astié qui’u presenta eth medish coma "mejan", que presenta trèts dialectaus fòrça marginaus dont la preséncia dens un gascon de composicion no’m sembla pas briga justificada.
Astié sembla ignorar qu’en gascon, l’article un que’s hè lo son femenin en ua, que non una.
Per aquò, eth qu’escriu plan lua e non luna. Alavetz, perqué emmerdà’ns dab una ?
E perqué causir la fòrma maritima deu pronom neutre (ic) e non pas la fòrma aconselhada coma fòrma literària ac ?
En contra deu gascon de composicion de Pèire Bec qui segueish règlas intèrnas pro claras, lo dialècte sintetic d’Eric Astié qu’escapa a tota logica.
Que i vesian fòrmas coma vàder (e non vàser) e sorríser (e non sorríder), una e lua, etc.
Lo libe d’Eric Astié que’ns balha un exemple mes tà illustrar lo hèit que los autors gascons, non-biarnés, semblan voler a tota fòrça evitar d’escríver en quauquarren qui posca s’assemblar tròp au gascon d’un autor biarnés com l’excellent Eric Gonzales.
S’estiman mei inventà’s ua varietat personau qu’arrés a despart deu son autor n’emplegarà pas.
Totun, un pòc d’unitat normativa non marcaré pas mau tà deféner lo gascon, ce’m sembla.
E lo gascon d’Eric Gonzales qu’ei beròi. Plan mei beròi que non pas lo gascon d’Eric Astié, que tròbi jo.
