Mots

nin

français : bébé

Palay :
Multidiccionari francés-occitan

« nin,-e adj. et s. – Aphérèse de menin,-e, tout petit,-e ; terme de tendresse. »

féminin : nina (prononcer entre "nine" et "nino")
ninoèra (prononcer ninouére, ninouéro) : crèche, jardin d’enfants

Nineta Ninon
Nineta Ninon, cunhèra d’olom, Nineta Ninà, cunhèra d’aubar, Papai a la vinha, Mamai a la hont, cuélher un auseron endeu mainatjon.
(Antologia de Labrit, Leopold Dardy, editor IEO)

 

capèra

français : chapelle

Prononcer entre "capère" et "capèro".
dérivé :
caperan : chapelain

Noms damb "capèra" :


 

eriple

français : arroche cultivée

[selon JF Laterrade]
Ses feuilles se consomment comme celles de l’épinard.


 
 

espinard sauvatje

français : arroche

[JF Laterrade]
Prononcer "espinar saoubatje".


 

gaha-man

français : garance

[JF Laterrade, qui l’écrit "gae-man"]

voir aussi :

gahar / saisir

Prononcer "gahà".
la gaha (prononcer entre "gahe" et "gaho") : la louche, mais plus généralement la prise :
« Està de boune gahe, qui prend, s’enracine, se féconde aisément ; qu’ey d’ets d’era gahe, il est de la race des voleurs » [Palay]
Multidiccionari francés-occitan
gahin = gond, crampon


 

hava

français : fève

Prononcer "habe", "habo", "hawo"...
havar : champ de fèves

Noms damb "hava" :


 

petita iraga

français : ray-grass
voir aussi :

 

migranèir

français : grenadier

Prononcer "migranèÿ".
miugrana (prononcer entre "mïougrane" et "mïougrano" : grenade


 

pera

français : poire

Prononcer entre "pére" et "péro".

perèir (prononcer "pérèÿ") ou perèr (prononcer "pérè") : poirier

Noms damb "pera" :


 

pessec, pershec

français : pêche

(le fruit)
variantes : pers(h)ec, pers(h)ega
pesseguèir* (prononcer "pességuèÿ"), pesseguèr, preshiguèr : pêcher

Quan lo perseguèr...
Quan lo perseguèr. hloris au mes de març, n’a pas qu’endeus richards.
Quan hloris au mes d’abriu, n’a peus mòrts e peus vius.

*nord-gascon


 

pesèu

français : pois

Prononcer "péséw".

Mots corrélés dans l'ensemble d'oc...
(com = oc commun)

pesèu baucut = pois chiche


 

pesèu baucut

français : pois chiche

[JF Laterrade]
Prononcer "péséw baoucut". céser = pois


 

sadoth

français : rassasié

Prononcer entre "sadout" et "sadoutch".
féminin : "sadora" (Prononcer entre "sadoure" et "sadouro".

voir aussi :

hart / repu, rassasié, saoul

Que’n soi hart ou Que’n èi hartèra : J’en ai assez.


 

capèth

français : chapeau
Quan Sentralias se pren lo capèth...
... a huta los de Nesereth !

 

jaç, jaça

français : gîte, gisement

Il semble que le dérivé jaça (mot féminin à prononcer entre "jasse" et "jasso") existe aussi :
Lu dans un ancien numéro de la revue "Détours en France" :
"...En Ariège, une jasse est une prairie plate avec de l’eau, là où les bêtes peuvent "s’ajasser", c’est à dire se reposer la nuit..."
(rapporté par Barrus de
http://www.pyrenees-passion.info)

Les chasseurs emploient le mot pour désigner l’endroit où le lièvre, le chevreuil, ou le sanglier ont dormi.
[B. Tauzin]

Palay :
Multidiccionari francés-occitan

jasse sf. – C. jas et aussi litière ; place où l’on se couche ; l’empreinte laissée par celui, celle qui s’est couché. Si tu-m hès sourtì de ma jasse, si tu m’obliges à me lever


 

escòla

français : école

Prononcer entre "escole" et "escolo".

Noms damb "escòla" :


 

estanquet

français : halte, relais, auberge, café

Vient de estanc (arrêt)

Noms damb "estanquet" :


 

Pirenèus

français : Pyrénées

Prononcer "Pirénèws".
Mot masculin en gascon.


 

totun

français : pourtant, cependant

Prononcer "toutün".


 

sauçara

français : saule

Sauçara (prononcer "saoussare").
"Ne l’èi pas sonque entenut a Aire e a l’entorn, meilèu costat Armanhac (Lo Vinhau, Lussanhet...)."
[Vincenç]

pais = Tursan, Armanhac

voir aussi :

sauç / saule

saucina : variété très petite de saule.
saucinar (prononcer "sawsina") : lòc plantat de saucinas...
Les formes saudina saudinar existent aussi.

Attention aux faux amis avec saüc, que les sélections dans la base de données de Gasconha.com peuvent ramasser, ne faisant pas de différence entre c et ç ni entre u et ü !saüc = sureau

saüc / sureau

Prononcer "sahuc" sans aspirer le "h".
variante :
saüquèr (prononcer "sahuquè" )


 

shau

français : saule

Prononcer "chaou".
En Tursan (Bahus, Maurias, Sorbets...).
[Vincenç]

voir aussi :

sauç / saule

saucina : variété très petite de saule.
saucinar (prononcer "sawsina") : lòc plantat de saucinas...
Les formes saudina saudinar existent aussi.

Attention aux faux amis avec saüc, que les sélections dans la base de données de Gasconha.com peuvent ramasser, ne faisant pas de différence entre c et ç ni entre u et ü !saüc = sureau

saüc / sureau

Prononcer "sahuc" sans aspirer le "h".
variante :
saüquèr (prononcer "sahuquè" )


 

laja

français : mauvaise herbe

Prononcer entre "laje" et "lajo".
Maishanta èrba que trobam au casau o en lo milhòc.
Que cau qu’espii en lo Palai tà trobar lo nom sapient.
pais = Tursan, Armanhac
[Vincenç]


 

brotic

français : broute (repousses de rave)

"brot" (prononcer "brout") que vòu díser "pousse" entà totas las plantas en generau.
Los brotics que s’amassan a noste, que’us hèm còser en l’aiga e que’us minjam dab ventrèsca, uèus durs e vinagre.

pais = Tursan, Armanhac baish
[Vincenç]


 

fresc, hresc

français : frais

fresca (prononcer entre "fresque" et "fresco") : fraîche
frescor (prononcer "frescou") : fraîcheur


 

espernic

français : ?

 
 

marchar

français : marcher

Prononcer "marchà".

voir aussi :

camin / chemin

camin herrat : chemin solide, empierré (expression ancienne)
camin brostèr : chemin forestier
camin barrièr : chemin de ronde
caminassa (prononcer "caminasse") : grand chemin
caminar : cheminer
et aussi caminada : accion de har camin ; tragècte ; passejada, itinerari (diccionari gascon de Pèir Morà)
caminaire : itinérant

Prumèr diccionari tot en gascon : lo de Pèir Morà !


 

passejar

français : promener

Prononcer entre "passejà" et "passeià".
passejada (prononcer "passéjade" ou "passéiade") : promenade

voir aussi :

marchar / marcher

Prononcer "marchà".


 
 

Sommaire Articles